Είναι
σε εξέλιξη αυτό το διάστημα οι επιμορφώσεις Προϊσταμένων και Διευθυντών από τα
ΠΕΚΕΣ για την προετοιμασία της εφαρμογής “Περιγραφική Αξιολόγηση στην
Υποχρεωτική Εκπαίδευση”. Οι στόχοι αυτής, όπως αναφέρονται στον Οδηγό, είναι “η
ολόπλευρη ανάπτυξη, η εξατομικευμένη και αναλυτική ανατροφοδότηση, η
συνεργατική και κοινωνική μάθηση, η διαφοροποίηση και εξατομίκευση της
διδασκαλίας και η ουσιαστική ισότητα ευκαιριών».
Θα θέλαμε να
θέσουμε προς τους συναδέλφους ορισμένα ζητήματα για συζήτηση και προβληματισμό:
1. Η αξιολογική
διαδικασία, είτε είναι ποσοτική είτε είναι ποιοτική, είτε βάζει βαθμούς είτε
περιγράφει τον μαθητή, αποτιμά το αποτέλεσμα της μαθησιακής διαδικασίας και δε
διαμορφώνει, από μόνη της, τις προϋποθέσεις για όλα τα παραπάνω. Οι διαφορετικές αφετηρίες από τις οποίες ξεκινά ο κάθε μαθητής, οι
ταξικές ανισότητες, που εκφράζονται και μέσα στις σχολικές τάξεις, η ίδια η
φυσιογνωμία του σχολείου και συνολικά της εκπαίδευσης, που αναπαράγει τις
ανισοτιμίες που υπάρχουν μέσα στην κοινωνία, όλα αυτά δεν εξαλείφονται, ούτε
αμβλύνονται από τον τρόπο που θα γίνεται η τελική αξιολόγηση των μαθητών. Οι
ελλείψεις στα σχολεία, τα μεγάλα κενά, οι απαράδεκτες υποδομές, η υποβάθμιση της
Ειδικής Αγωγής, η μετατροπή των Συλλόγων Διδασκόντων σε «πολυεργαλεία», που
επωμίζονται ευθύνες που δεν τους αναλογούν (π.χ. Ομάδες Εκπαιδευτικής
Υποστήριξης), τα αναλυτικά προγράμματα και τα «προβληματικά» σχολικά
εγχειρίδια, όλα τα αποτελέσματα της
αντιεκπαιδευτικής πολιτικής, της σημερινής και των προηγούμενων κυβερνήσεων,
στα μορφωτικά δικαιώματα των μαθητών, είναι που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τα
«αποτελέσματα» της παιδαγωγικής πράξης και όχι τρόπος αξιολόγησης των μαθητών.
2. Η περιγραφική
αξιολόγηση δεν μπορεί να αντιμετωπίσει με ένα μαγικό τρόπο μια σειρά προβλήματα
που εμφανίζονται στη σχολική πράξη π.χ.
ανταγωνισμός μεταξύ των μαθητών, βαθμοθηρία, αδιαφορία για μια σειρά γνωστικά
αντικείμενα. Πρόκειται για το «άκρον
άωτον» της υποκρισίας να λέγονται αυτά από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ αλλά και
διάφορους υποστηρικτές της, την ίδια στιγμή που με το σχέδιο για το νέο Λύκειο
στην ουσία επιβάλλεται ένα άκρως ανταγωνιστικό και εξετασιοκεντικό σχολείο,
καταργείται η όποια γενική μόρφωση, μπαίνουν εξετάσεις (με ενιαία θέματα ανά
ομάδα σχολείων) ακόμα για την απόκτηση του απολυτήριου του Λυκείου! Ο
ανταγωνισμός σε όλα τα επίπεδα, η απαξίωση της γνώσης και η αντικατάστασή της
από τις «λεγόμενες» δεξιότητες, η καλλιέργεια του ατομικού δρόμου προς την
«επιτυχία» αποτελούν δομικά στοιχεία της κοινωνίας και το σημερινού σχολείου. Η
λογική αυτή διαπερνά τα αναλυτικά προγράμματα, τα σχολικά βιβλία, την ίδια τη
λειτουργία του σχολείου. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ διατήρησε όλα τα σχολικά εγχειρίδια
των προηγούμενων κυβερνήσεων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ (πλην μαθηματικών της Ε’
Δημοτικού). Δε θέλησε και όχι δεν πρόλαβε να τα αλλάξει, γιατί αποδέχεται τον
γενικό προσανατολισμό τους. Ο ίδιος ο εκπαιδευτικός, πριν μπει στη σχολική τάξη,
καλείται και ο ίδιος να εμπεδώσει μια κουλτούρα σκληρού ανταγωνισμού μέσα από
ένα «αέναο» κυνηγητό προσόντων και πιστοποιήσεων (βλ. νέο νόμο Γαβρόγλου για «προσλήψεις
και διορισμούς»). Αλήθεια όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι βαδίζουμε σε ένα
«συνεργατικό» σχολείο των «ίσων ευκαιριών» και πως η περιγραφική αξιολόγηση θα
είναι το επιστέγασμα στο σχολείο αυτό;
3. Η περιγραφική
αξιολόγηση θα έχει απλά στόχο την ουσιαστική ενημέρωση των γονιών και των ίδιων
των μαθητών για μια σειρά πλευρές της σχολικής επίδοσης και συνολικά της
σχολικής ζωής; Αυτό ούτως ή άλλως δε γίνεται και σήμερα και αρκετά εξαντλητικά;
Άλλος είναι ο στόχος! Η περιγραφική αξιολόγηση
δε θα είναι μια απλή αποτύπωση της γνώμης του εκπαιδευτικού σε ένα φύλλο χαρτί.
Θα υλοποιείται στη βάση συγκεκριμένης
φόρμας για κάθε τάξη (κεντρικά καθορισμένη) στην οποία θα αποτυπώνονται
αναλυτικά μια σειρά δείκτες, που θα αφορούν όχι μόνο τις επιδόσεις αλλά και
συνολικά την προσωπικότητα του μαθητή. Μήπως
έτσι η περιγραφική αξιολόγηση «σκανάρει» πιο αποτελεσματικά τις δεξιότητες του
σημερινού μαθητή, αυριανού εργαζόμενου; Στον προβληματισμό των κυρίαρχων
επιτελείων της Ε.Ε. και του ΟΟΣΑ το θέμα δεν μπαίνει στο αν η αριθμητική
βαθμολογία λειτουργεί αντιπαιδαγωγικά, αλλά στο αν τελικά «επαρκεί» για να
κατατάξεις τους μαθητές. Ο βασικός μας προβληματισμός είναι εάν τελικά με τη
γενίκευση της περιγραφικής αξιολόγησης, στα πλαίσια του σημερινού σχολείου,
οδηγούμαστε σε μια πιο «σκληρή», πιο ολόπλευρη και ποιοτικά διαβαθμισμένη
κατάταξη – διαφοροποίηση των μαθητών! Μια αξιολόγηση που θα τους ακολουθεί σε
όλη τους τη ζωή!
4. Η κυβέρνηση και
το Υπουργείο Παιδείας έχουν δώσει
δείγματα νομοθετικής γραφής, για το κατά πόσο κόπτονται για την αναβάθμιση των
μορφωτικών δικαιωμάτων των μαθητών μας, για το ευνοϊκό παιδαγωγικό περιβάλλον
που καλούνται να προσφέρουν οι
εκπαιδευτικοί. Κινήθηκαν στην κατεύθυνση της παραπέρα υποβάθμισης, της υποχρηματοδότησης
των σχολείων. Για το όποιο εργαλείο
παιδαγωγικής αξιολόγησης των μαθητών θα είχε ουσία να συζητάμε στο βαθμό που θα
άλλαζαν ή θα βελτιώνονταν οι όροι για την αξιοποίησή του, δηλαδή η ίδια η
σχολική πραγματικότητα. Ένα ελάχιστο βήμα π.χ. είναι οι μαζικοί μόνιμοι διορισμοί εκπαιδευτικών, τα
ολιγομελή τμήματα, η διαμόρφωση του περιεχομένου των μαθημάτων με ορθολογικό
και επιστημονικό τρόπο, η πλαισίωση της διαδικασίας από επιστημονικές ειδικότητες (ψυχολόγους,
κοινωνικούς λειτουργούς), ο κάθε επιστήμονας να διδάσκει το επιστημονικό του
αντικείμενο, οι δομές ειδικής αγωγής να λειτουργούν σε κάθε σχολική μονάδα με
το εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, να εντάσσονται όλοι οι μαθητές στη
δομή που έχουν ανάγκη, να ενταχθούν ουσιαστικά οι πρόσφυγες και οι μετανάστες
στην εκπαίδευση.
Το
πραγματικό δίλημμα λοιπόν δεν είναι: «βαθμολογική
ή περιγραφική αξιολόγηση των μαθητών» αλλά: «σχολείο της αγοράς, των
ταξικών φραγμών και της ημιμάθειας ή σχολείο
που θα έχει στόχο την ολόπλευρη μόρφωση και διαπαιδαγώγηση των μαθητών»;
Καθήκον όλων των εκπαιδευτικών είναι να περιγράψουμε και να
αξιολογήσουμε τις πραγματικά σύγχρονες ανάγκες των μαθητών μας και να
αγωνιστούμε γι' αυτές! Να συμπληρώσουμε, αγωνιστικά, με πλήρη συναίσθηση του
ρόλου μας το έντυπο της μέλλοντός τους,
για μια ζωή με δικαιώματα!
Αθήνα, 29/3/2019