ΕΠΑΛ
Μαζικό κλείσιμο τμημάτων και σοβαρά προβλήματα σε υποδομές
Με
συνθηματολογία για «αναβάθμιση» και ταυτόχρονα με πολλαπλά χτυπήματα
στα μορφωτικά δικαιώματα των μαθητών ξεκίνησε μία ακόμα σχολική χρονιά
στα Επαγγελματικά Λυκεία. Από πλευράς κυβέρνησης, το ενδιαφέρον
στρέφεται ιδιαίτερα στα ΕΠΑΛ, με μια σειρά μέτρα, παρεμβάσεις και
εξαγγελίες, ωστόσο το περιεχόμενο που δίνει στην «αναβάθμισή» τους είναι
εντελώς διαφορετικό από εκείνο που έχουν ανάγκη οι μαθητές.
Τόσο
η τωρινή όσο και οι προηγούμενες κυβερνήσεις, με προσπάθειες
αναδιοργάνωσης, εκσυγχρονισμού και ενίσχυσης της «ελκυστικότητας» της
Δευτεροβάθμιας Τεχνικοεπαγγελματικής Εκπαίδευσης, επιχειρούν να κάνουν
πράξη την πάγια απαίτηση του μεγάλου κεφαλαίου για μαζικοποίησή της,
όποια μορφή κι αν έχει αυτή σε επίπεδο ΕΕ. Παράλληλα, σε μια πορεία
χρόνων γίνεται πιο ανοιχτή η παρέμβαση των επιχειρήσεων στο περιεχόμενό
της και στη σύνδεσή της με τις περιφερειακές και κλαδικές ανάγκες, για
να παίξει τον καλύτερο δυνατό ρόλο στη στρατηγική τους. Η κατεύθυνση
αυτή γεννά και μια σειρά από αντιφάσεις, καθώς επιχειρείται να φτιαχτεί
ένα ΕΠΑΛ «ελκυστικό», χωρίς όμως να δίνονται λύσεις ούτε σε βασικά
ζητήματα λειτουργίας.
Τα ΕΠΑΛ μοιράζονται τα προβλήματα που βιώνει
όλο το φάσμα της δημόσιας Εκπαίδευσης, με ελλείψεις σε υποδομές και
εργαστήρια, ελαστικά εργαζόμενους εκπαιδευτικούς, φτωχό περιεχόμενο
γενικής μόρφωσης που γίνεται φτωχότερο.
Κατάργηση εκατοντάδων τμημάτων
Φέτος,
οι μαθητές των ΕΠΑΛ για μία ακόμα φορά βλέπουν στην πράξη το πώς η
πολιτική των περικοπών στρέφεται ευθέως ενάντια στο δικαίωμά τους να
φοιτήσουν, με τη συνεχιζόμενη κατάργηση εκατοντάδων τμημάτων που
χαρακτηρίζονται «ολιγομελή» και δεν εγκρίνεται η λειτουργία τους.
Σημειώνεται πως τέτοια τμήματα πάντα προέκυπταν στα ΕΠΑΛ, τόσο από την
ανάγκη να είναι μικρότερος ο αριθμός των μαθητών που θα παρακολουθεί τα
εργαστηριακά μαθήματα, όσο και από την κατανομή των μαθητών σε διάφορους
τομείς και ειδικότητες.
Το άνοιγμα των σχολείων βρήκε φέτος 300
περίπου μαθητές από 65 «ολιγομελή» τμήματα της Κεντρικής Μακεδονίας
χωρίς τους τομείς και ειδικότητες που επέλεξαν, τους μαθητές του ΕΠΑΛ
Τρίπολης να αναζητούν σε απόσταση 80 χιλιομέτρων την ειδικότητα των
δομικών, ενώ αντίστοιχη κατάσταση βιώνουν μαθητές σε κάθε νομό της
χώρας. Πίσω από τη λογική των αριθμών, η οποία καθοδηγεί αυτήν την
τακτική της κυβέρνησης για μαζικό κλείσιμο τμημάτων, βρίσκονται οι
περιπτώσεις πολλών εκατοντάδων μαθητών που θα αναγκαστούν να αλλάξουν
την επιλογή τομέα ή ειδικότητας ή να μετακινηθούν πολλά χιλιόμετρα σε
καθημερινή βάση, ακόμα και αλλάζοντας νομό, για να βρουν το ΕΠΑΛ όπου
λειτουργεί η ειδικότητα που επέλεξαν. Αξίζει να σημειωθεί ότι τις
προηγούμενες χρονιές οι συλλογικές διεκδικήσεις είχαν αποτέλεσμα μια
σειρά «ολιγομελή» τμήματα να μην κλείσουν. Ετσι, πέρυσι εγκρίθηκε το 26%
των «ολιγομελών» τμημάτων, με τα περισσότερα από αυτά να εγκρίνονται με
συμπληρωματικές αποφάσεις, μετά από κινητοποιήσεις.
Πίσω από τις ανάγκες των μαθητών
Τα
παραπάνω έρχονται να προστεθούν στα προβλήματα υποδομών, στις ελλείψεις
εργαστηρίων, στον λειψό ή απαρχαιωμένο εργαστηριακό εξοπλισμό, που σε
πολλές περιπτώσεις κάνει τα ΕΠΑΛ φιλόξενα σε εταιρείες που έρχονται να
«προσφέρουν» εξοπλισμό. Η ύπαρξη εργαστηρίων αποτελεί όρο για την
Τεχνικοεπαγγελματική Εκπαίδευση, η οποία υποτίθεται ότι είναι συνδυασμός
θεωρίας και πράξης, όπως και η ύπαρξη μικρού αριθμού μαθητών σε αυτά
και η εξασφάλιση των όρων ασφάλειας - αφού οι ειδικότητες περιλαμβάνουν
επικίνδυνες ουσίες, ηλεκτρικό ρεύμα κ.λπ. Η όποια χρηματοδότηση έχει
εξασφαλιστεί για τα εργαστήρια και τον εξοπλισμό τους από κοινοτικά
προγράμματα δεν καλύπτει το σύνολο των αναγκών, αλλά μόνο όσα σχολεία
καταφέρουν να ενταχθούν σε αυτά.
Πολλαπλάσια είναι τα προβλήματα
για τους πρόσφυγες - μετανάστες που φοιτούν σε ΕΠΑΛ. Η ένταξή τους δεν
συνοδεύεται από τη διαμόρφωση των απαραίτητων όρων, όπως δημιουργία
τμημάτων ένταξης, μείωση μαθητών ανά τμήμα κ.λπ., με αποτέλεσμα να
οδηγούνται στην εγκατάλειψη της φοίτησης. Είναι χαρακτηριστική η
περίπτωση 20 προσφύγων μαθητών σε ΕΠΑΛ του Πειραιά, που την περσινή
χρονιά δεν είχαν τμήμα ένταξης και καθηγητή και φέτος σταμάτησαν τη
φοίτηση.
Αυτό που βαραίνει ιδιαίτερα στην επιλογή του ΕΠΑΛ είναι η
προοπτική μετά από αυτό. Αποτελούν τη διαδρομή για τα παιδιά εκείνα που
θέλουν να έχουν γρήγορη πρόσβαση στην εργασία, τα παιδιά των λαϊκών
οικογενειών, και δεν απευθύνονται βέβαια στους γόνους της αστικής
τάξης...
Οι επιλογές που έχουν σήμερα είναι: Η άμεση αναζήτηση
δουλειάς - με τους όρους που έχει δημιουργήσει η πολιτική ισοπέδωσης των
δικαιωμάτων και δημιουργίας ανταγωνιστικών εργαζομένων. Η μαθητεία,
στην οποία έχει δοθεί ιδιαίτερο βάρος, αφού εξασφαλίζει φτηνότερο
εργατικό δυναμικό στις επιχειρήσεις, το οποίο ανακυκλώνεται, με τους
σπουδαστές να περνούν αυτήν την περίοδο συχνά σε άσχετα με το
αντικείμενό τους καθήκοντα, με μισθό κατώτερο από εκείνο των υπόλοιπων
εργαζομένων. Η εισαγωγή στην Ανώτατη Εκπαίδευση με εξετάσεις και με τους
όρους ανταγωνισμού που έχει η διαδικασία επιλογής. Τα διετή προγράμματα
που έχουν θεσμοθετηθεί αλλά δεν έχουν ακόμα ιδρυθεί σε Ανώτατα
Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας, και τα οποία βρίσκονται σε ευθεία
σύνδεση με τις επιχειρήσεις. Η φοίτηση σε ΙΕΚ, η οποία οδηγεί και πάλι
στη μαθητεία.
Καμία παραίτηση από το μορφωτικό δικαίωμα
Πρόκειται
για εφήβους για τους οποίους η συνέχιση των σπουδών στην Ανώτατη
Εκπαίδευση είναι «πολυτέλεια», που έχουν χαμηλές επιδόσεις, όχι φυσικά
γιατί στερούνται ευφυίας, και ακολουθούν μία δεύτερη - σε σχέση με το
Γενικό Λύκειο - επιλογή, που οδηγεί στη δημιουργία χειρωνάκτων εργατών.
Και είναι μεν τιμή για τα παιδιά της εργατικής τάξης να γίνουν και τα
ίδια εργάτες, ωστόσο αναγκάζονται να κάνουν μία πρόωρη επιλογή ζωής
αμέσως μετά το γυμνάσιο, χωρίς να αξιοποιείται το περιθώριο μέχρι τα 18
χρόνια, οπότε και ο άνθρωπος ωριμάζει από πολλές απόψεις να λάβει τα
εφόδια που είναι απαραίτητα για τη ζωή. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ με
βάση τις σύγχρονες ανάγκες, τις σύγχρονες εξελίξεις, την πρόοδο των
επιστημών και της τεχνολογίας, είναι απαραίτητο και εφικτό να
μορφώνονται όλα τα παιδιά ενιαία μέχρι τα 18 τους χρόνια σε ένα σχολείο.
Που θα καλλιεργεί τις κλίσεις και τα ταλέντα τους, που θα τους δίνει τα
απαραίτητα εφόδια για τη ζωή και η όποια επαγγελματική ειδίκευση να
ακολουθεί την ενιαία 12χρονη εκπαίδευση.
Αυτόν τον προσανατολισμό
βέβαια δεν τον έχει η σημερινή πολιτική, που βλέπει διαφορετικά την
αποστολή της Εκπαίδευσης, που αφαιρεί την ολόπλευρη μόρφωση και από το
Γενικό Λύκειο, καταργώντας τα μαθήματα που δεν απαιτούνται για την
εισαγωγή στην Ανώτατη Εκπαίδευση.
Αυτό δεν σημαίνει πως σήμερα οι
μαθητές των ΕΠΑΛ, πρέπει να παραιτηθούν από το δικαίωμα να μάθουν την
ειδικότητα που επέλεξαν, με εξασφάλιση των απαραίτητων όρων στα σχολεία
τους, να αποκτήσουν παράλληλα την ουσιαστική γενική γνώση που είναι
απαραίτητη. Στην κατεύθυνση αυτή, πρέπει να βρεθούν στην πρώτη γραμμή
της διεκδίκησης μια σειρά μέτρα, όπως γενίκευση της ενισχυτικής
διδασκαλίας, όλοι οι καθηγητές στις θέσεις τους από την αρχή της
χρονιάς, βιβλία σύγχρονα με βάση τις εξελίξεις, ουσιαστική αντιμετώπιση
της μαθητικής διαρροής κ.ά. Παράλληλα, να διεκδικηθούν οι απαραίτητες
υποδομές, στήριξη στα εργαστηριακά κέντρα για να γίνεται ουσιαστικά η
σύνδεση θεωρίας και πράξης για όλους τους μαθητές των ΕΠΑΛ, δωρεάν
εξοπλισμός χωρίς να πληρώνουν από την τσέπη τους οι λαϊκές οικογένειες,
μείωση των μαθητών ανά τάξη και εργαστήριο. Ο αγώνας για πραγματική
εξασφάλιση των απαραίτητων όρων και προοπτικής και για τους αποφοίτους
των ΕΠΑΛ συναντιέται με εκείνον των μαθητών, των γονιών, των
εκπαιδευτικών για σχολείο που θα μορφώνει πραγματικά, ολόπλευρα,
καθολικά, με γενναία χρηματοδότηση στο ύψος των αναγκών, συναντιέται και
με τον αγώνα των σωματείων για δουλειά με πλήρη δικαιώματα, Συλλογικές
Συμβάσεις, ενάντια στο σύνολο των αντεργατικών νόμων. "Ρ" 20/9/2018
