ΜΕΤΑ -ΤΟ ΝΕΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ !

Στο παρών σημείωμα θα προσπαθήσω να βάλω σε μια σειρά τα βασικά στοιχεία του νέου ασφαλιστικού νομοσχεδίου που κατατέθηκε πρόσφατα -μετά τις αποφάσεις για το προηγούμενο από το ΣτΕ .Επίσης και κάποια σχόλια με τα τελευταία στοιχεία και τις προθέσεις της Κυβέρνησης σε σχέση με ασφαλιστικό συνταξιοδοτικό προκύπτουν τα παρακάτω και  περιγράφεται η απόλυτη εναρμόνιση με τις μνημονιακές δεσμεύσεις αποτελεί δε την συνέχεια του νόμου Γιώργου Κατρούγκαλου.

Επίσης περιλαμβάνονται τα τελευταία στοιχεία στην μελέτη της ΕΛΣΤΑΤ για τους αριθμούς ασφαλισμένων,εργαζομένων,συνταξιοδοτούμενων.

Στατιστικά

Πρώτα όμως κάποια στοιχεία για να μπούμε στο κλίμα.

·         Πόσοι είναι οι ασφαλισμένοι/ες στον ιδιωτικό τομέα?

Σύμφωνα με τον ΕΦΚΑ και τα τελευταία στοιχεία που δημοσίευσαι τον Μάιο του 2019, το σύνολο των ασφαλισμένων εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας ανερχόταν τον περασμένο Μάιο σε 2.369.392. Από αυτούς 1.281.121 ήταν άνδρες και 1.108.271 ήταν γυναίκες.

Από τα 2.369.392 ασφαλισμένων το 1.777.746 εργάζονταν σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης με μέσες αμοιβές 1.166,76 ευρώ, 1.237,05 για τους άνδρες και 1.077,03 για τις γυναίκες. Αλλοι 715.875 εργάζονται σε καθεστώς μερικής απασχόλησης με μέσο ημερομίσθιο 24,68 ευρώ και μέσο μισθό 409,21 ευρώ για 17 μέρες απασχόλησης τον μήνα. Πάντα μεικτά τα παραπάνω ποσά.

Η μεγαλύτερη συγκέντρωση εργαζομένων, ήτοι ποσοστό 15,16% συναντάται στις ηλικίες μεταξύ 35 – 39 ετών και 40-44 στο 14,68%. Στις προσυνταξιοδοτικές ηλικίες μεταξύ 55-59 απασχολείται μόλις το 6,84% των εργαζομένων, από 60-64 μόλις το 2,89% και πάνω από τα 65 μόλις το 0,65% των εργαζομένων.

Από την παράθεση των τελευταίων ποσοστών δημιουργείται η βεβαιότητα ότι οι περισσότεροι των εργαζομένων αποχωρούν από την εργασία πριν το 60 έτος, με ότι αυτό συνεπάγεται. Ας το κρατήσουμε, θα μας χρησιμεύσει στη συνέχεια.

·         Πόσοι οι εργαζόμενοι/ες του Δημοσίου?

Σύμφωνα με την επίσημη απογραφή Δεκεμβρίου 2019, συνολικά όσοι/ες απασχολούνται στο Δημόσιο αγγίζουν τις 750.000 (μόνιμοι και συμβασιούχοι ορισμένου χρόνου)

•                                Πόσοι οι συνταξιούχοι?

Στο τέλος Αυγούστου 2019 ο ΕΦΚΑ κατέβαλε 2.732.418 συντάξεις, που αντιστοιχούν σε 2.500.684 συνταξιούχους. Σε αυτούς υπολογίζονται και οι συνταξιούχοι του πρώην Δημοσίου.

Οι εκκρεμείς συντάξεις είναι περίπου 140.000.

 ·         Πόσοι οι άνεργοι/ες?

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΟΑΕΔ, το σύνολο των ανέργων με κριτήριο την αναζήτηση εργασίας για τον μήνα Δεκέμβριο 2019 ανήλθε σε 1.064.526 άτομα.

 ΤΙ  ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ !

Νομοσχέδιο (στη διαβούλευση ως 7/02)

1.    Ένταξη των ταμείων επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας (επικουρικές και εφάπαξ) στον ΕΦΚΑ.

Εδώ η κυβέρνηση λέει πως είναι λειτουργικό το ζήτημα και δημιουργεί τον e-ΕΦΚΑ. Η αλήθεια είναι πως πρόκειται για το άνοιγμα του δρόμου της ενσωμάτωσης της επικουρικής σύνταξης στη κύρια. Αυτό στη πράξη σημαίνει πως το σύστημα θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει τα αποθεματικά αυτών των ταμείων (7 δις προίκα) για να καλύψει τρύπες με τα λεφτά των ασφαλισμένων και σε συνδυασμό με τη δυνατότητα ένταξης (προαιρετικά) νέων ομάδων ασφαλισμένων, δημιουργεί τη βάση για την ιδιωτικοποίηση των επικουρικών συντάξεων στο επόμενο νομοσχέδιο εντός του 2020.

2.    Πραγματικές αυξήσεις θα δουν περίπου 200.000 συνταξιούχοι, από 2 ως 40 ευρώ τον μήνα και σχεδόν 50.000 ακόμα 50 ευρώ.

Καμία αύξηση δε θα δουν όσοι και όσες είχαν έως 30 έτη ασφάλισης (υπολογίζεται ότι με αυτά τα χρόνια ασφάλισης έχει συνταξιοδοτηθεί περίπου το 80% των δικαιούχων κύριων συντάξεων, δηλαδή περίπου 2.000.000 από το σύνολο των περίπου 2.550.000 “παλιών” και “νέων” συνταξιούχων), όσοι και όσες έχουν από 31 έτη ασφάλισης και πάνω αλλά όποιες αναπροσαρμογές θα καλυφθούν από τις υφιστάμενες προσωπικές διαφορές (θα προηγηθεί των αυξήσεων, επανυπολογισμός της σύνταξης και συμψηφισμός με την όποια προσωπική διαφορά. Μόνο εάν πρώτα μηδενιστεί η προσωπική διαφορά, θα καταστεί εφικτό να δοθεί αύξηση), οι δικαιούχοι και δικαιούχες συντάξεων θανάτου (χηρείας), αναπηρίας καθώς και όσοι παίρνουν σύνταξη από τον τ. ΟΓΑ και όσοι και όσες λαμβάνουν τα βοηθήματα ανασφάλιστων υπερηλίκων.

3.    Προβλέπει, όπως και ο νόμος Κατρούγκαλου, το «πάγωμα» όλων των συντάξεων (παλιών και νέων) τουλάχιστον μέχρι το 2022. Από το 2023 και μετά οι «αυξήσεις» – ακριβώς όπως προβλέπει και ο νόμος Κατρούγκαλου – δεν μπορούν να ξεπερνούν τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (επίσημο πληθωρισμό), που σημαίνει ότι στην πραγματικότητα δεν θα αποτελούν αυξήσεις.

4.     Επιβεβαιώνει τη διάσπαση της ενιαίας σύνταξης σε «εθνική» και ανταποδοτική και, παρά τις γενικές αναφορές για «εγγύηση» των συντάξεων από το κράτος, περιορίζει και αυτό την κρατική χρηματοδότηση μόνο για το τμήμα της εθνικής σύνταξης. Το κράτος εγγυάται έτσι μόνο την «εθνική» που έχει προνοιακό χαρακτήρα.

Πιο αναλυτικά σε επίπεδο χρηματοδότησης με βάση τον προϋπολογισμό του ΕΦΚΑ, φέτος το κονδύλι (2020)για τις κύριες συντάξεις αναμένεται να μειωθεί παραπέρα, κατά 155 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα, σε ό,τι αφορά τις επικουρικές, όπως προκύπτει και από τον κρατικό προϋπολογισμό, το συνολικό κονδύλι για το 2020 θα μειωθεί κατά 71 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το 2019. Επιπλέον, ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ έχουν δεσμευτεί ότι η συνολική συνταξιοδοτική δαπάνη ως ποσοστό του ΑΕΠ θα μειωθεί από 17,3% το 2016 στο 14% το 2020, στο 13% το 2025 και στο 12,5% το 2030.

5.    Για τις εισφορές, οι αλλαγές στον τρόπο καταβολής τους, αλλά και στα ποσά, ανά περίπτωση θα έχουν αναδρομική ισχύ από την 1η Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους. Πραγματοποιείται επίσης κατάργηση της εισφοροδότησης βάσει εισοδήματος. Δημιουργούνται έξι ασφαλιστικές κατηγορίες με ελεύθερη επιλογή για τους μη μισθωτούς ασφαλισμένους. Κάθε χρόνο οι ασφαλισμένοι θα πρέπει να επιλέγουν σε πια κατηγορία θα θέλουν να βρίσκονται.

·         1η κατηγορία : 155 ευρώ

·         2η κατηγορία : 186 ευρώ

·         3η κατηγορία: 236 ευρώ

·         4η κατηγορία :297 ευρώ

·         5η κατηγορία: 369 ευρώ

·         6η κατηγορία: 500 ευρώ

Οι εισφορές υγείας ανέρχονται στα 55 ευρώ για την 1η κατηγορία και στα 66 ευρώ για τη 2η έως 6η κατηγορία.  Όσοι μη μισθωτοί ασφαλισμένοι, ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι, έχουν έως πέντε έτη προϋπηρεσίας, θα μπορούν να τύχουν σε μια υποκατώτατη κατηγορία και να ασφαλίζονται για κύρια σύνταξη με 136 ευρώ το μήνα.

Οι εισφορές επικούρησης και εφάπαξ υπέρ ΕΤΕΑΕΠ, κυμαίνονται από 42 έως 61 ευρώ η επικούρηση και από 26 έως 37 ευρώ η πρόνοια. Και αυτές οι εισφορές, ακολουθώντας το μοντέλο της κύριας ασφάλισης, είναι κατηγορίες σταθερών ποσών ελεύθερης επιλογής.

Στην πραγματικότητα, το νομοσχέδιο φέρνει μεγάλη αύξηση εισφορών για τη συντριπτική πλειοψηφία αυτοαπασχολούμενων και αγροτών. Η πρώτη και πιο «χαμηλή» κατηγορία (στην οποία… «ελεύθερα» – υποχρεωτικά θα οδηγείται η μεγάλη πλειοψηφία των αυτοαπασχολούμενων και των αγροτών) είναι στα 220 ευρώ το μήνα για τους επαγγελματίες και στα 121 για τους αγρότες. Και εδώ, όσον αφορά τις μελλοντικές συντάξεις το σίγουρο είναι ότι οδηγούμαστε σε συντάξεις φτώχειας, πολύ περισσότερο για την πιο «χαμηλή» κατηγορία.

Σε αυτό το σημείο αξίζει νομίζω να παρατηρήσουμε πως πλέον δημιουργείται μια συνθήκη όπου ο ασφαλισμένος με το μεγαλύτερο εισόδημα θα μπορεί να θεμελιώνει ασφαλιστικό δικαίωμα επιλέγοντας κάποια από τις κατώτερες κατηγορίες, και ταυτόχρονα θα μπορεί να χτίζει το ιδιωτικό ασφαλιστικό του πρόγραμμα καταργώντας κάθε έννοια αναλογικότητας. Το γεγονός αυτό ανοίγει το δρόμο για νέες τρύπες στα ταμεία, ενώ εισάγει μια νέα αδικία απέναντι στο μισθωτό και το κόστος που καταβάλλει. Ευνοούνται ξεκάθαρα οι μεσαίες και ανώτερες τάξεις και η δημόσια και αναλογική λογική πάει περίπατο.

6.    Το νομοσχέδιο Βρούτση διατηρεί σε ισχύ όλες τις περικοπές στις συντάξεις από το 2010 και θεωρεί και αυτό αμετάκλητες την κατάργηση της 13ης και 14ης σύνταξης και τις περικοπές στις επικουρικές και στα εφάπαξ. Διατηρεί όλες τις αυξήσεις των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, που διαμόρφωσαν το υποχρεωτικό όριο στα 67 χρόνια για άνδρες και γυναίκες, στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Διατηρείται και η ρήτρα του 1ου μνημονίου για τη συνολική δαπάνη για κύριες και επικουρικές συντάξεις ως ποσοστό του ΑΕΠ.

7.    Καμία πρόβλεψη δεν υπάρχει για τους εργαζόμενους στα ΒΑΕ (βαρέα και ανθυγιεινά), για μείωση των ορίων ηλικίας τους, ούτε για τους εκπαιδευτικούς που είχαν ειδικές συνταξιοδοτικές διατάξεις (Ν3075/02).

8.    Οι συντελεστές αναπλήρωσης για τη συντριπτική πλειοψηφία, δηλαδή για όσους έχουν από 4.500 έως 9.000 ένσημα, παραμένουν οι ίδιοι απαράδεκτα χαμηλοί συντελεστές που προβλέπει ο νόμος Κατρούγκαλου. Αν συνυπολογίσουμε και τις μειώσεις του συντάξιμου μισθού, οδηγούν σε συντάξεις πείνας. Εδώ έχει αξία να αναφέρουμε πως στις σημερινές συνθήκες των ελαστικών σχέσεων εργασίας, της ακόμα ιδιαίτερα υψηλής ανεργίας, της ανασφάλιστης εργασίας, της υποαπασχόλησης και της προσωρινής εργασίας είναι ουσιαστικά άθλος να ξεπεράσει νέος/α ασφαλισμένος/η τα 9.000 ένσημα (30 έτη). Άρα για τη συντριπτική πλειοψηφία των νέων γενιών η παρέμβαση στους συντελεστές δεν θα έχει καμία αξία.

9.    Στους συνταξιούχους, οι οποίοι συνεχίζουν να εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα, μειώνεται η περικοπή του ποσοστού της σύνταξής τους, λόγω απασχόλησης, από το 60% στο 30%. Η μεταβολή του ποσοστού παρακράτησης των συντάξεων ισχύει για το σύνολο των συνταξιούχων, εκτός από τους αγρότες, τους κτηνοτρόφους, τους πτηνοτρόφους, τους μελισσοκόμους και τους αλιείς συνταξιούχους, για τους οποίους δεν εφαρμόζεται κανένα μέτρο περικοπής της σύνταξής τους, ενόσω παράλληλα εργάζονται.

Για το δημόσιο τομέα, σχολιάζει το ΜΕΤΑ: «Η ρύθμιση, για τη δυνατότητα εργασίας στο Δημόσιο, συνταξιούχων δημοσίων υπαλλήλων, χωρίς περικοπή μάλιστα της σύνταξής τους, δεν αποτελεί καμιά τομή. Γίνεται για να ικανοποιήσει κυρίως μια μικρή ελίτ συνταξιούχων δημοσίων υπαλλήλων, που στελεχώνουν θέσεις μετακλητών υπαλλήλων και συμβούλων στον κυβερνητικό και κρατικό μηχανισμό και παράλληλα για να καλύπτει τις ανάγκες που προκύπτουν στη λειτουργία του δημοσίου από την έλλειψη προσωπικού.».

Γενικά σχόλια

Πρόκειται για ένα «υποχρεωτικό» νομοσχέδιο (μετά και την απόφαση του ΣτΕ) που ουσιαστικά αποτελεί την εισαγωγή του επόμενου. Αυξάνονται εισφορές για τα χαμηλά εισοδήματα και οι όποιες ανεμικές αυξήσεις συντάξεων αφορούν μια πολύ μικρή μερίδα συνταξιούχων.

Στα 104 άρθρα του βλέπει κανείς την θεμελίωση και θωράκιση του νόμου Κατρούγκαλου με τη σφραγίδα της ΝΔ, και έχει κάποιες σημαντικές νεοφιλελεύθερες ρυθμίσεις που οδηγούν στην εμπέδωση ενός συστήματος που θα καταβάλλει συντάξεις φτώχειας, με πλήρη προσήλωση στις μνημονιακές δεσμεύσεις των προηγούμενων ετών.

Οι αλλαγές στην επιλογή της κατηγορίας ασφάλισης για τους αυτοαπασχολούμενος και η δημιουργία του e-ΕΦΚΑ ουσιαστικά ανοίγουν τη πόρτα για την εισαγωγή του τρίτου πυλώνα ασφάλισης - που είναι και από τα μεγάλα στοιχήματα της κυβέρνησης εντός του έτους - ,για τα επαγγελματικά ταμεία και για ένα συνολικά νέο σύστημα που η μόνη διασφάλιση θα είναι μια πενιχρή σύνταξη για τα κατώτερα και μεσαία κοινωνικά στρώματα και με τη σοβαρή πιθανότητα σε έναν επόμενο κύκλο καπιταλιστικής ύφεσης το σύστημα να είναι παντελώς απροστάτευτο και τις ζημίες των ιδιωτικών ασφαλιστικών να χρειαστεί να τις πληρώσουν εργαζόμενοι και συνταξιούχοι.