ΓΙΑ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΤΕΓΗ

ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΑΣΓΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΤΕΓΗ

Το σχολείο των σημερινών αναγκών και δυνατοτήτων

Αποσπάσματα από την ομιλία του Βαγγέλη Φιλέρη, μέλους του ΔΣ της ΑΣΓΜΕ, στην ημερίδα για τη σχολική στέγη που έγινε στις 3 Φλεβάρη

Συνεχίζοντας την παρουσίαση υλικών της ημερίδας της ΑΣΓΜΕ για τη σχολική στέγη που έγινε στις 3 Φλεβάρη στην Αθήνα, δημοσιεύουμε σήμερα αποσπάσματα από την ομιλία του Βαγγέλη Φιλέρη, μέλους του ΔΣ της ΑΣΓΜΕ και πολιτικού μηχανικού. Περιγράφει το σχολείο που χρειαζόμαστε και έχουμε σήμερα τη δυνατότητα να κατασκευάσουμε, καθώς και την τωρινή κατάσταση των σχολείων.

Απαραίτητες και ρεαλιστικές υποδομές

Οσο σημαντικό είναι το περιεχόμενο των σπουδών σε Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, άλλο τόσο σημαντικός είναι ο χώρος και ο τρόπος με τον οποίο αυτό το περιεχόμενο δίνεται στον μαθητή.
Ας σκεφτούμε πως ένα παιδί, από τα 6 του χρόνια μέχρι τα 18 του, βρίσκεται καθημερινά επί 6 τουλάχιστον ώρες σε ένα χώρο μέσα στον οποίο θα πρέπει να μάθει να σκέφτεται, να επικοινωνεί μέσω της γλώσσας με τους γύρω του, να αντιλαμβάνεται την αντικειμενική πραγματικότητα με τους νόμους που τη διέπουν, να αθλείται, να ψυχαγωγείται και όποια άλλη δραστηριότητα είναι απαραίτητη για την ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του.

Προφανώς, η διαμόρφωση αυτού του χώρου, του δημόσιου σχολείου, παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στο να αισθανθεί αυτόν τον χώρο δικό του, να τον αγαπήσει, να μάθει να τον φροντίζει και να τον διατηρεί όμορφο. Η διαδικασία αυτή, θα μπορούσε κανείς να πει, μοιάζει με τη διαμόρφωση του παιδικού δωματίου από τους γονείς του παιδιού, όπου το κύρια χαρακτηριστικά είναι συνήθως η αγάπη και η ασφάλεια, η προσπάθεια για ποικιλία παραστάσεων στο βαθμό του δυνατού που εκφράζει τις οικονομικές δυνατότητες της οικογένειας, το μορφωτικό και πολιτιστικό επίπεδο, έτσι ώστε το παιδί να μπορέσει να κάνει τα βήματα που θα το φέρουν στην ενήλικη ζωή.

Ο Β. Φιλέρης στο βήμα της ημερίδας

Το ίδιο ισχύει και για το σχολείο. Το αίσθημα που δημιουργεί στο παιδί από την Α' Δημοτικού μέχρι την Γ' Λυκείου το σχολείο του, είναι αποφασιστικής σημασίας για την προσέγγισή του απέναντι στη γνώση που θα του παρέχεται σε αυτό. Ενα σχολείο που δημιουργεί θετικά συναισθήματα στο παιδί θα το προδιαθέτει θετικά και για τη διαδικασία της μάθησης, και ένα σχολείο που δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα θα το απομακρύνει από αυτή.
Με αυτήν την έννοια θα εξετάσουμε το σχολείο των αναγκών μας, από τη μεριά δηλαδή των απαραίτητων αλλά και ρεαλιστικών υποδομών για τη θετική προσέγγιση του μαθητή απέναντι στη μάθηση, στην αγωγή συνολικότερα, γιατί τα παιδιά μας είναι πρώτα άνθρωποι και μετά μαθητές.
Από τη δεκαετία του '80 και μετά, με την έκρηξη της τεχνολογίας, έχουν πολλαπλασιαστεί οι δυνατότητες για παραγωγή σύγχρονων, ασφαλών και λειτουργικών υποδομών, όπως δρόμων, λιμανιών και κτιρίων. Το σχολείο των αναγκών μας, επομένως, δεν είναι μόνο αυτό που χρειαζόμαστε σήμερα αλλά και αυτό που έχουμε τη δυνατότητα να κατασκευάσουμε.

Οι χώροι για τον μαθητή

Το σύγχρονο σχολείο πρέπει να περιλαμβάνει όλους τους απαραίτητους χώρους για τη διαδικασία της μάθησης.
Και πρώτα - πρώτα οι αίθουσες διδασκαλίας. Αυτές πρέπει να είναι ευάερες, ευήλιες και φωτεινές. Πρέπει να έχουν διαθέσιμο εμβαδόν 1,50 τ.μ. για κάθε παιδί, πράγμα που σημαίνει για 20άρια τμήματα πως πρέπει να έχουν εμβαδόν τουλάχιστον ίσο με 30 τ.μ. Πρέπει να έχουν φυσικό φωτισμό ίσο τουλάχιστον με το 10% του εμβαδού τους και φυσικό αερισμό μεγαλύτερο ή ίσο με το 5% αυτού. Οι τάξεις πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμες και με τους κατάλληλους διαδρόμους και κλιμακοστάσια προσπέλασης, έτσι ώστε να μη δημιουργείται συνωστισμός κατά την είσοδο και την έξοδο από αυτές. Στους διαδρόμους ή μέσα στην ίδια την τάξη θα πρέπει να υπάρχουν προσωπικά ντουλαπάκια για κάθε μαθητή. Θα πρέπει οι αίθουσες να είναι εφοδιασμένες με κουρτίνες από χοντρό ύφασμα ώστε να προσφέρουν συσκότιση όταν είναι απαραίτητο στο μάθημα, να έχουν εγκατάσταση για πρόσβαση στο διαδίκτυο, καθώς επίσης προτζέκτορα προβολής και Η/Υ. Θα πρέπει να έχουν επαρκή τεχνητό φωτισμό για τις μέρες που έχει συννεφιά, να είναι καθαρές και βαμμένες με απαλά χρώματα που βοηθούν στη συγκέντρωση στο μάθημα.
Θα πρέπει να υπάρχει 1 τουαλέτα για κάθε 10 μαθητές, ο δε χώρος αυτών να είναι εσωτερικός, να μη χρειάζεται δηλαδή τα παιδιά να βγαίνουν στο προαύλιο για να τις επισκεφθούν. Οι τουαλέτες πρέπει να είναι καθαρές σε όλη τη διάρκεια του σχολικού ωραρίου, τόσο για λειτουργικούς όσο και για λόγους υγιεινής. Θα πρέπει να έχουν φυσικό φωτισμό και αερισμό και να είναι ανελλιπώς εφοδιασμένες με σαπούνι και χαρτί υγείας.
Απαραίτητα πλέον είναι τα εργαστήρια φυσικών επιστημών, πληροφορικής και τεχνολογίας. Εδώ δεν μπορούμε να μην πούμε και δυο πράγματα για την σύνδεση περιεχόμενου - υποδομών. Πιστεύουμε πως πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στην ανάπτυξη ενός διαφορετικού χαρακτήρα του σχολείου, που να ενώνει τη θεωρία με την πράξη, με αλλαγή στο πρόγραμμα σπουδών και προσθήκη νέων μαθημάτων, όπως είναι μαθήματα για κηπουρική, για κοινωνικά αναγκαία εργασία στη φύση, για την εργασία κ.λπ. Σε αυτήν την κατεύθυνση, η πειραματική εφαρμογή της επιστήμης και η κοινωνική διαπαιδαγώγηση πρέπει να ξεκινούν από την ομαδική δουλειά στο εργαστήριο φυσικών επιστημών, στο οποίο πρέπει να διδάσκονται η Φυσική, η Χημεία και η Βιολογία σε επίπεδο πειραμάτων. Πρέπει και αυτά να πληρούν τις προδιαγραφές των αιθουσών διδασκαλίας αλλά και να είναι εφοδιασμένα με όλα τα απαραίτητα όργανα και πάγκους, για τη διεξαγωγή των πειραμάτων από τους ίδιους τους μαθητές ανά ζεύγη και με την εποπτεία του εκπαιδευτικού προσωπικού. Στο εργαστήριο πληροφορικής πρέπει να υπάρχει διαθέσιμος αριθμός ηλεκτρονικών υπολογιστών, ένας για κάθε μαθητή. Αυτοί οι Η/Υ πρέπει να αντικαθίστανται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, παρακολουθώντας τις εξελίξεις στον κλάδο. Τέλος, το εργαστήριο τεχνολογίας θα πρέπει να είναι εφοδιασμένο με όλα τα απαραίτητα υλικά για τη δημιουργία κατασκευών από τον μαθητή.
Σε κάθε σχολείο πρέπει να υπάρχει αίθουσα παροχής πρώτων βοηθειών, κατάλληλα εξοπλισμένη τόσο σε υλικά - φάρμακα - όργανα όσο και με προσωπικό. Τέλος, σημαντικό χώρο για κάθε μαθητή πρέπει να αποτελεί η δανειστική βιβλιοθήκη του σχολείου, με διαθέσιμο χώρο διαβάσματος και προσωπικό.
Σε ένα σύγχρονο σχολείο, απαραίτητα πρέπει να υπάρχουν χώροι για μαθητές με κινητικά προβλήματα. Κυρίως μιλάμε για παιδιά που έχουν κάποια μόνιμη αναπηρία και είναι αναγκασμένα να κινούνται με καροτσάκι, αλλά σε αυτήν την κατηγορία εμπίπτουν και παιδιά που εξαιτίας κάποιου ατυχήματος (σπάσιμο, διάστρεμμα κ.λπ.) είναι αναγκασμένα να χρησιμοποιούν πατερίτσες.
Τα παιδιά με κινητικά προβλήματα θα πρέπει να μπορούν να μετακινηθούν σε όλους τους χώρους του σύγχρονου σχολείου, όπως και οι υπόλοιποι συμμαθητές τους. Γι' αυτόν το λόγο, θα πρέπει να υπάρχουν ράμπες πρόσβασης με κατάλληλα διαμορφωμένη κλίση έως 5% και κάγκελα ασφαλείας σε κάθε τέτοιο χώρο, όπως είναι η είσοδος και η έξοδος από το σχολείο, η προσπέλαση στον αύλειο χώρο, στην τραπεζαρία και στη βιβλιοθήκη του σχολείου, στο γυμναστήριο και στην αίθουσα εκδηλώσεων, στην τουαλέτα ΑμεΑ και στους χώρους των εκπαιδευτικών και της διεύθυνσης του σχολείου.
Στο βαθμό που το σχολείο αναπτύσσεται σε περισσότερους του ενός ορόφου, θα πρέπει να υπάρχει δυνατότητα προσπέλασης σε αυτούς, μέσω κατάλληλων διαστάσεων ανελκυστήρα, ή προστατευμένου εξωτερικού αναβατορίου. Σε κάθε όροφο θα πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον μία αίθουσα διδασκαλίας με αυξημένες διαστάσεις θύρας, έτσι ώστε να διέρχεται με ασφάλεια το καροτσάκι.
Τέλος, σε κάθε σχολείο θα πρέπει να υπάρχει κατάλληλα διαμορφωμένη τουαλέτα για ΑμεΑ, με διαστάσεις τέτοιες που να διευκολύνουν τη μετάβαση του παιδιού σε αυτή και τη λειτουργία της.

Οι χώροι για τον εκπαιδευτικό

Στο σχολείο των δυνατοτήτων και των αναγκών μας, πρέπει να παρέχονται όλες οι δυνατότητες στον εκπαιδευτικό προκειμένου αυτός να μπορεί να κάνει το μάθημά του απρόσκοπτα και με συνέπεια.
Κάθε εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει τον δικό του χώρο - γραφείο, εφοδιασμένο με Η/Υ και πρόσβαση στο διαδίκτυο. Θα πρέπει να έχει δυνατότητα πρόσβασης σε βοηθήματα, τόσο ηλεκτρονικά όσο και γραπτά, σε κατάλληλα διαμορφωμένη βιβλιοθήκη. Είναι θέμα προς διερεύνηση και συζήτηση αν χρειάζεται να διαμορφωθεί το σχολικό περιβάλλον έτσι ώστε σε ορισμένα ιδιαίτερα μαθήματα αυτός ο χώρος να είναι η ίδια η αίθουσα διδασκαλίας. Π.χ. στην Ιστορία με χάρτες και άλλο υλικό, ή στη Γεωγραφία με υδρόγειους κ.ο.κ.
Στο σχολείο θα πρέπει επίσης να υπάρχει ο χώρος της Διεύθυνσης και ο χώρος της Γραμματείας, όπου ο γραμματέας του σχολείου θα ασχολείται με τη γραφειοκρατική δουλειά.
Το σημερινό σχολείο θα περιλαμβάνει αίθουσα του Συλλόγου Γονέων, εφοδιασμένη με τηλέφωνο, Η/Υ και διαδίκτυο. Σε αυτήν θα γίνονται οι συνεδριάσεις του ΔΣ του Συλλόγου και θα είναι ανοιχτή για κάθε γονέα που θέλει να θέσει ένα ζήτημα στον Σύλλογο.

Η πληροφορική

Η αξιοποίηση της πληροφορικής είναι βασικό συστατικό στοιχείο του σχολείου των αναγκών μας. Κάθε σχολείο πρέπει να έχει ιστοσελίδα, στην οποία θα αναρτώνται οι δραστηριότητές του. Αυτές θα αφορούν εκπαιδευτικά θέματα, όπως το ωριαίο πρόγραμμα των μαθημάτων με τους εκπαιδευτικούς που θα το υλοποιούν, η διδαχθείσα ύλη σε κάθε μάθημα, οι ασκήσεις και οι λύσεις τους σε κάθε μάθημα και κάθε διαγώνισμα, το πρόγραμμα των εξετάσεων και η εξεταστέα ύλη κ.λπ. Θα αφορούν επίσης μαθητικά θέματα, όπως η διοργάνωση εκδηλώσεων από το 15μελές και τις ομάδες (πολιτιστικές - αθλητικές) του σχολείου, αλλά και θέματα των γονέων που θα βάζει ο Σύλλογος. Στην ιστοσελίδα θα μπορούν να δημοσιεύονται άρθρα από τους εκπαιδευτικούς - μαθητές - γονείς για ζητήματα του σχολείου ή γενικότερα.

Ο αύλειος χώρος και η χρήση του

Σε ένα σύγχρονο σχολείο θα έχει ξεχωριστό ρόλο ο αύλειος χώρος του, μιας και η χώρα μας έχει ήλιο τον περισσότερο χρόνο του έτους. Θα έχει αρκετά καθίσματα - παγκάκια για να κάθεται όποιος θέλει, ειδικά διαμορφωμένους χώρους για σκίαση, χώρους συζητήσεων, και δεν θα έχει μπασκέτες ή φιλέ βόλεϊ, μιας και αυτά θα βρίσκονται στο κλειστό γυμναστήριο του σχολείου. Θα έχει επίσης χώρους πρασίνου, με δέντρα και φυτά από την ελληνική χλωρίδα. Ιδιαίτερο ρόλο στη μαθησιακή διαδικασία μπορεί να παίζει ο σχολικός κήπος. Στις πρώτες τάξεις του δωδεκάχρονου, έμφαση θα πρέπει να δίνεται σε δραστηριότητες στον σχολικό κήπο, όπως σκάψιμο χώματος, σπορά, συγκομιδή καρπών, εξέταση της βλάστησης, της ανάπτυξης των φυτών, διενέργεια πειραμάτων λίπανσης, αναπαραγωγής, εκτροφής φυτών κ.λπ.
Οπου είναι δυνατόν, θα μπορεί να διαμορφωθεί υπαίθριο θέατρο με κυκλικές περιμετρικές κερκίδες, όπου θα μπορούν να παρουσιάζονται θεατρικές παραστάσεις.

Η σίτιση στο σχολείο

Καταρχάς να πούμε πως όταν μιλάμε για τη σίτιση στο σχολείο δεν εννοούμε το σημερινό, αλλά ένα σχολείο με διευρυμένο ωράριο, κέντρο ζωής του μαθητή, ένα σύγχρονο σχολείο που στηρίζει πλευρές μη σχολικού χρόνου των μαθητών, όπως η προετοιμασία για τις πανελλαδικές εξετάσεις ή για επιπλέον ξένες γλώσσες, δραστηριότητες σε ομίλους επιστήμης, αθλητισμού ή πολιτισμού. Ενα τέτοιο σχολείο θα περιλαμβάνει όλες τις απαραίτητες υποδομές για τη σίτιση των παιδιών μέσα σ' αυτό. Θα υπάρχουν τραπεζαρία με ικανό αριθμό τραπεζοκαθισμάτων για όλα τα παιδιά, κουζίνα παρασκευής δεκατιανού και κυρίου γεύματος, χώρος παρουσίασης των διαθέσιμων φαγητών και παραλαβής τους από τα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς. Αυτό φυσικά προϋποθέτει και την ύπαρξη του κατάλληλου προσωπικού (μάγειρες, τραπεζοκόμοι κ.λπ.), αλλά και τη διεύρυνση του σχολικού ωραρίου.

Η Φυσική και Αισθητική Αγωγή

Ο αντικειμενικός σκοπός του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής θα πρέπει να καλύπτει όλο το φάσμα της σωματικής και της ψυχικής υγείας του μαθητή, ώστε να δημιουργεί κινητικά και κοινωνικά δραστήρια άτομα.
Βασικό στοιχείο του σχολείου που προτείνουμε θα είναι το κλειστό γυμναστήριο. Εκεί θα μπορούν να γίνονται τόσο το μάθημα της Γυμναστικής όσο και οι προπονήσεις - αγώνες των ομάδων μπάσκετ - βόλεϊ - χάντμπολ του σχολείου. Το κλειστό γυμναστήριο θα έχει μικρό αριθμό κερκίδων, αποδυτήρια, γραφείο και κυλικείο. Θα μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για ρυθμική και ενόργανη γυμναστική, για μπαλέτο ή και για μουσικές εκδηλώσεις από συγκροτήματα του σχολείου.
Η Αισθητική Αγωγή δεν είναι κυρίως - ούτε αποκλειστικά - ζήτημα «διδασκαλίας» ή σχολικού προγράμματος, ή ακόμα, απλά, αισθητικό ζήτημα.
Το σύγχρονο σχολείο πρέπει να περιλαμβάνει και όλες τις απαιτούμενες υποδομές για την κάλυψη των πολιτιστικών δραστηριοτήτων των μαθητών του. Απαραίτητο στοιχείο του επομένως θα είναι η αίθουσα εκδηλώσεων - αμφιθέατρο, με ειδικά διαμορφωμένη κλίση και καθίσματα, με καμαρίνια και τον απαιτούμενο ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό. Σε αυτήν θα μπορούν να δίνονται θεατρικές παραστάσεις, να προβάλλονται κινηματογραφικές ταινίες, να διοργανώνονται συζητήσεις - διαλέξεις για διάφορα θέματα και παρουσιάσεις. Θα υπάρχουν επίσης αίθουσες κατάλληλα διαμορφωμένες για τη διδασκαλία μουσικών οργάνων.

Το σχολείο που έχουμε

Είδαμε λοιπόν ποιο σχολείο έχουμε ανάγκη εμείς και τα παιδιά μας σήμερα. Μάλιστα, δεν είναι μόνο αναγκαίο αλλά και ικανό, όπως έλεγε η παλιά μαθηματική ρήση. Και το ότι υπάρχει η δυνατότητα να κατασκευαστεί αυτό το σχολείο φαίνεται από τα άλλα έργα υποδομών που έχουν κατασκευαστεί τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Οι σύγχρονοι αυτοκινητόδρομοι, όπως οι Εθνικές οδοί ή η Αττική οδός, τα σύγχρονα λιμάνια σε πολλά νησιά της χώρας, το «Ελ. Βενιζέλος» αλλά κυρίως τα καλά ιδιωτικά σχολεία, τα οποία όμως χαίρονται οι λίγοι που μπορούν να τα πληρώνουν, μας πείθουν για τις κατασκευαστικές δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα, να αλλάξει το πρόσωπο της δημόσιας Εκπαίδευσης όσον αφορά τις υποδομές της.
Ο μόνος λόγος που αυτού του είδους τα έργα δεν προχωρούν είναι πως από τη φύση τους, δηλαδή από τον δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα τους, δεν είναι ανταποδοτικά. Δεν μπορεί τόσο η σημερινή όσο και οι προηγούμενες κυβερνήσεις να βάλουν διόδια στην πόρτα του σχολείου, σε κάθε είσοδο ή έξοδο μαθητή, όπως κάνουν με τους αυτοκινητόδρομους, εξασφαλίζοντας έτσι κέρδη για τους κατασκευαστικούς μονοπωλιακούς ομίλους.
Επειδή δεν μπορούσαν να το κάνουν λοιπόν αυτό, αλλά από την άλλη δεν μπορούσαν να αφήσουν τέτοια «πίτα» αφάγωτη, ανακάλυψαν σε συνεργασία με την ΕΕ τις Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα, τα περιβόητα ΣΔΙΤ. Φυσικά, τα ΣΔΙΤ δεν αφορούν μόνο τα σχολικά κτίρια, αλλά ας σταθούμε εδώ σήμερα. Παρότι λέγονται Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα, στην ουσία εννοούν πως το Δημόσιο βάζει τα χρήματα και ο ιδιωτικός τομέας εισπράττει τα κέρδη. Δεν θα επεκταθούμε στο θέμα, απλά να επισημάνουμε πως τα σχολεία που έχουν κατασκευαστεί με ΣΔΙΤ επιβεβαιώνουν την αρχική μας θέση για τις σημερινές μεγάλες κατασκευαστικές δυνατότητες που υπάρχουν, μιας και σε μεγάλο βαθμό προσομοιάζουν στο σχολείο των αναγκών που περιγράψαμε.

Η κατάσταση σήμερα στα σχολεία της χώρας μας

Υπάρχει μια μεγάλη πολυδιάσπαση όσον αφορά το πού θα πρέπει να απευθυνθούμε για διάφορα ζητήματα που αφορούν τις υποδομές. Κύριοι των σχολείων πλέον είναι οι δήμοι, αλλά οι μεταφορές υλοποιούνται από την Περιφέρεια και το υπουργείο Εσωτερικών, τα χρήματα για τις συμβασιούχους καθαρίστριες δίνονται μέσω του ΙΝΕΔΙΒΙΜ ενώ για τις μόνιμες από το υπουργείο Εσωτερικών, οι εκπαιδευτικοί διορίζονται από το υπουργείο Παιδείας, η συντήρηση των σχολείων γίνεται μέσω μιας κουτσουρεμένης ΣΑΤΑ που δίνεται σε δόσεις και με αρκετή καθυστέρηση, οι Τεχνικές Υπηρεσίες των δήμων έχουν αποψιλωθεί με αποτέλεσμα όλα τα έργα να γίνονται μέσω εργολαβιών, που και χρονοβόρες διαδικασίες έχουν και χρηματοβόρες είναι, οι Σχολικές Επιτροπές υποχρηματοδοτούνται και αδυνατούν να καλύψουν τις λειτουργικές δαπάνες των σχολείων, ενώ πολλοί δήμοι σε αυτήν την κατάσταση παρουσιάζουν περίσσευμα στο τέλος της χρονιάς και δεν επιστρέφουν τα χρήματα στα σχολεία.
Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης όσον αφορά την εισήγηση είναι η έλλειψη συγκεντρωτικών στοιχείων για τα σχολεία της χώρας, καθώς ούτε κάποιο υπουργείο αλλά ούτε και οι δήμοι έχουν συγκεντρώσει στοιχεία για την κατάσταση των κτιρίων των σχολείων μας. Η κατάσταση όμως, παρότι δεν αποτυπώνεται σε αριθμούς, είναι ίδια σχεδόν για όλα τα σχολεία της χώρας.
Από τα στοιχεία που έχουμε συγκεντρώσει, προκύπτει: Για την Προσχολική Αγωγή, πως για τους παιδικούς σταθμούς καταγράφεται ότι το 67% αυτών δεν πληροί τις προϋποθέσεις, το 72% δεν έχει αύλειο χώρο, το 26% στεγάζεται σε πολυκατοικίες, ενώ το 27% των τάξεων δεν έχει καν παράθυρο! Για τη συντριπτική πλειοψηφία των νηπιαγωγείων, οι χώροι δεν είναι κατάλληλοι για την πολύωρη παραμονή των παιδιών σε αυτούς, καθώς δεν υπάρχει πρόβλεψη για ξεχωριστούς χώρους σίτισης και ξεκούρασης. Από την άλλη, γι' αυτά τα νηπιαγωγεία που συστεγάζονται με δημοτικά σχολεία υπάρχουν σοβαρά προβλήματα συναυλισμού με τα μεγαλύτερα παιδιά, λόγω απουσίας ξεχωριστών χώρων ώστε να ικανοποιούν τις ανάγκες του προγράμματος, όπως είναι τα κατάλληλα μέσα για το παιχνίδι, ο κήπος για τις διάφορες δραστηριότητες κ.ο.κ. Σε αυτά πρέπει να συνυπολογίσουμε το βαθμό παλαιότητας των κτιρίων και την έλλειψη αντισεισμικής θωράκισης, που ισχύουν άλλωστε και για μεγάλο μέρος των δημόσιων σχολείων στην Ελλάδα.
Ως προς την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση τώρα: Σήμερα στη χώρα μας λειτουργούν γύρω στα 10.300 Δημοτικά και 3.500 Γυμνάσια και Λύκεια, που στεγάζονται σε περίπου 7.600 και 2.600 κτίρια αντίστοιχα. Δηλαδή, περίπου 13.800 σχολικές μονάδες στεγάζονται σε περίπου 10.200 κτίρια.
Το 27% των Δημοτικών και το 25% των Γυμνασίων και Λυκείων συστεγάζονται. Υπάρχουν μάλιστα 294 Δημοτικά και 102 Γυμνάσια και Λύκεια που δεν είναι αποκλειστικά πρωινά, αλλά είτε εναλλάσσονται ανά βδομάδα, είτε έχουν πρωινή και απογευματινή βάρδια.
Γυμναστήριο έχουν μόνο το 6% των Δημοτικών και το 22% των Γυμνασίων - Λυκείων, ενώ αίθουσα πολλαπλών χρήσεων έχουν το 27% και το 80% αντίστοιχα. Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών έχουν μόνο το 5% των Δημοτικών και το 26% των Γυμνασίων - Λυκείων. Εδώ, βέβαια, χρειάζεται να σημειώσουμε πως σε πολλά σχολεία πλέον, ενώ υπάρχει εργαστήριο, αυτό χρησιμοποιείται ως αίθουσα διδασκαλίας, όπως π.χ. στο 13ο Γυμνάσιο Αθηνών αλλά και σε πολλά άλλα. Εργαστήριο Πληροφορικής έχουν μόνο το 22% των Δημοτικών και το 75% των Γυμνασίων - Λυκείων, με την υποσημείωση και εδώ πως ο εξοπλισμός τόσο σε hardware όσο και σε software είναι απαρχαιωμένος. Βιβλιοθήκη έχουν μόνο το 12% των Δημοτικών και το 38% των Γυμνασίων - Λυκείων, ενώ ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η σχεδόν παντελής έλλειψη αίθουσας Γραμματείας, πράγμα που φορτώνει τους εκπαιδευτικούς με επιπλέον καθήκοντα.
Αλλά δεν είναι μόνο τα στοιχεία. Καθημερινά ερχόμαστε σε επαφή με σχολεία κακοσυντηρημένα, σχεδόν παρατημένα θα έλεγε κανείς, με αίθουσες βρώμικες και σοβάδες να κρέμονται, με τζάμια που δεν καθαρίζονται ποτέ και κουρτίνες που το καθάρισμά τους τείνει να γίνει καθήκον του Συλλόγου Γονέων. Σε πολλά σχολεία της χώρας χρησιμοποιούνται κοντέινερ για αίθουσες διδασκαλίας, ορισμένα μάλιστα από αυτά, στην Αττική, είναι «προσωρινά» τοποθετημένα μετά το σεισμό του 1999. Αυτή η κατάσταση δεν είναι τυχαία. Είναι αποτέλεσμα της πολιτικής που ακολουθήθηκε από όλες τις τελευταίες κυβερνήσεις μετά τον «Καλλικράτη» και τον «Κλεισθένη», όπου η συντήρηση των σχολείων ανατέθηκε στους δήμους χωρίς όμως να τους δοθούν και τα κατάλληλα κονδύλια γι' αυτό. Και μάλιστα, μέσω των τεσσάρων μνημονίων, αποψιλώθηκαν οι Τεχνικές τους Υπηρεσίες, έτσι ώστε σήμερα να μη διαθέτουν το απαιτούμενο επιστημονικό και εργατικό προσωπικό για να συντηρήσουν τα σχολεία. Φυσικά, δεν είναι άμοιροι ευθυνών και όσοι δήμοι δεν έχουν διεκδικήσει χρήματα, παρά αρκούνται στη διαχείριση του υπάρχοντος καθεστώτος. Είναι χαρακτηριστική η ατάκα του αντιδημάρχου Τεχνικών Υπηρεσιών του δήμου Αθηναίων, σε Επίκαιρη Ερώτηση γιατί βάφτηκαν μόνο δύο αίθουσες σε σχολείο του δήμου και όχι όλο το σχολείο: «Ε, δεν θα κάνουμε και τα χατίρια του Συλλόγου Γονέων», απάντησε ο κύριος αντιδήμαρχος...

Για την αντισεισμική προστασία

Πάνω από το 50% των σχολείων της χώρας μας είναι παλιά, έχουν κατασκευαστεί χωρίς σύγχρονο αντισεισμικό υπολογισμό. Χαρακτηριστικά να πούμε πως αντισεισμικοί υπολογισμοί στην Ελλάδα ψηφίστηκαν τρεις: Ο πρώτος - με σημαντικές αδυναμίες και ελλείψεις - το 1959, ο 2ος το 1985 και ο σύγχρονος, που με κάποιες τροποποιήσεις ισχύει μέχρι σήμερα, το 1993. Πολλά σχολεία, μάλιστα, ιδίως στο κέντρο πόλεων, έχουν κατασκευαστεί πριν το 1959, δηλαδή χωρίς καμία αντισεισμική μελέτη.
Μετά το σεισμό της Αθήνας, το 1999, δόθηκε οδηγία για αντισεισμικό έλεγχο όλων των δημόσιων κτιρίων της χώρας και ιδιαίτερα των σχολείων. Το πρόγραμμα ξεκίνησε να υλοποιείται πολύ αργά, αλλά έστω κι έτσι έχουν ελεγχθεί από τις ΚΤΥΠ (πρώην ΟΣΚ), μέχρι το 2015, 6.583 στατικά ανεξάρτητα κτίρια, στα οποία στεγάζονται 5.114 αυτοδύναμες σχολικές μονάδες. Τα κτίρια ελέγχθηκαν σε συνεργασία με τις Σχολές Πολιτικών Μηχανικών της χώρας μέσω πρωτοβάθμιου προσεισμικού ελέγχου, πρόκειται δε για κτίρια που είτε βρίσκονται σε περιοχή αυξημένης σεισμικής επικινδυνότητας (Επτάνησα) είτε έχουν κατασκευαστεί με τον κανονισμό του 1959.
Τα αποτελέσματα αυτού του ελέγχου έχουν ήδη κοινοποιηθεί στους αρμόδιους φορείς, δηλαδή στους δήμους. Σε πόσα από αυτά άραγε, για τα οποία κατά πάσα πιθανότητα έχουν προειδοποιηθεί οι δήμοι πως είναι στατικά επικίνδυνα σε περίπτωση σεισμού, έχουν προχωρήσει διαδικασίες δευτεροβάθμιου ελέγχου, δηλαδή ανάθεση μελετών και κλείσιμο του σχολείου; Απ' όσο γνωρίζουμε, σε κανένα.
Χρειάζεται ο ενιαίος δημόσιος φορέας υποδομών, που προτείνουμε να δημιουργηθεί, να εκπονήσει ένα σχέδιο έτσι ώστε σε ένα βάθος χρόνου 10ετίας έως 15ετίας να επισκευαστούν - ενισχυθούν στατικά τα επικίνδυνα σχολεία, ή να κατεδαφιστούν και να κατασκευαστούν καινούργια, αρχής γενομένης από αυτά που χαρακτηρίζονται υψηλής σεισμικής επικινδυνότητας. Τα παιδιά αυτών των σχολείων κατά τη διάρκεια επισκευής ή κατασκευής μπορούν να διαμοιράζονται σε γειτονικά σχολεία, είτε να μεταφέρονται σε άλλα κτίρια κατάλληλα για εκπαιδευτήρια, που υπάρχουν σχεδόν σε κάθε δήμο.
Η αδιαφορία τόσο της πολιτείας όσο και των δήμων για την εξασφάλιση αντισεισμικής θωράκισης στα σχολεία της χώρας είναι χαρακτηριστική και δεν πρέπει να περάσει έτσι, «στο ντούκου». Στη χώρα μας εκλύεται πάνω από το 50% της σεισμικής ενέργειας της Ευρώπης και η αντισεισμική θωράκιση τουλάχιστον των δημόσιων σχολείων είναι καθοριστικής σημασίας.

Ενιαίος δημόσιος φορέας για τις υποδομές

Είναι απαραίτητο να σταματήσει άμεσα ο κατακερματισμός των ευθυνών όσον αφορά τη σχολική στέγη. Χρειάζεται να συσταθεί ενιαίος δημόσιος φορέας που να έχει την ευθύνη από την αρχή (της εύρεσης δηλαδή του κατάλληλου χώρου και των μελετών), μέχρι το τέλος (της παράδοσης δηλαδή της κατασκευής και με τον κατάλληλο εξοπλισμό) για τα σχολεία της χώρας, εξασφαλίζοντας έτσι τόσο την ισότιμη ανάπτυξη των σχολείων ανά περιοχή όσο και τη συντήρηση ή και αναβάθμιση των υπαρχόντων.
Οι δήμοι να αποδεσμευτούν από την ευθύνη πρόσληψης προσωπικού με συμβάσεις ορισμένου χρόνου για τον καθαρισμό και φύλαξη των σχολείων. Να γίνουν άμεσα μόνιμοι διορισμοί και με πλήρες ωράριο από το κράτος, ανάλογα με το μέγεθος του κάθε κτιρίου.
Αμεσα να προχωρήσει ο αντισεισμικός έλεγχος σε όλα τα σχολικά κτίρια, με ευθύνη των ΚΤΥΠ. Οι δήμοι να δώσουν στην δημοσιότητα τα συμπεράσματα του πρωτοβάθμιου ελέγχου σε όσα κτίρια έχει αυτός πραγματοποιηθεί και να προχωρήσουν τις διαδικασίες του δευτεροβάθμιου, προχωρώντας σε κατάλληλη διαχείριση των επικίνδυνων κτισμάτων, ανάλογα με τον βαθμό επικινδυνότητας αυτών.

Γενναία χρηματοδότηση για την κάλυψη των αναγκών

Με βάση τα προηγούμενα, χρειάζεται άμεσα να κοπεί ένα γενναίο κονδύλι για την κάλυψη των αναγκών. Σε πρόσφατη συζήτηση με τον διευθύνοντα σύμβουλο της ΚΤΥΠ, ο ίδιος το προσδιόρισε σε 3 δισ. Δηλαδή λιγότερα από όσα δίνονται για το ΝΑΤΟ σε ένα χρόνο από την Ελλάδα. Να δοθεί άμεσα για όλα τα παραπάνω.
Οι πολιτικές που ακολουθήθηκαν από όλες ανεξαιρέτως τις κυβερνήσεις ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - ΣΥΡΙΖΑ είχαν κοινή συνισταμένη την απαξίωση των υποδομών της Εκπαίδευσης στη χώρα μας, και όχι τυχαία. Γιατί σαν πρώτο μέλημα δεν είχαν ούτε έχουν την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών, αλλά την αποκομιδή κέρδους για τους μεγάλους ομίλους και, όπου αυτό δεν είναι δυνατόν, επιλέγουν την πλήρη εγκατάλειψη ή τη συντήρηση μιας κατάστασης που τελικά οδηγεί σε χειροτέρευση.
Αυτήν την πολιτική καλούμαστε να ανατρέψουμε, ιεραρχώντας μπροστά από κάθε κέρδος τις ανάγκες των παιδιών μας. Σήμερα κάνουμε ένα βήμα. Χρειάζεται αυτό να φτάσει σε κάθε γονιό, σε κάθε Σύλλογο και Ενωση, να σηκώσει το κεφάλι ψηλά και να αποφασίσει πως δεν θα χαρίσει το μέλλον των παιδιών του σε κανένα μεγαλοκαρχαρία. Μπορούμε να αλλάξουμε το σκηνικό και θα τα καταφέρουμε.