Ρυθμίσεις εχθρικές για τη μόρφωση των παιδιών των λαϊκών οικογενειών
Αγωνιστική απάντηση δίνουν οι μαθητές με κινητοποίηση την Τρίτη, στις 12 το μεσημέρι στα Προπύλαια
Νέο αγωνιστικό ραντεβού στην Αθήνα δίνουν οι μαθητές, την Τρίτη 3 Μάρτη στις 12 το μεσημέρι στα Προπύλαια, συνεχίζοντας τον αγώνα τους για ένα «σχολείο δημιουργικό... και όχι κέντρο εξεταστικό». Με κάλεσμά της η Συντονιστική Επιτροπή Μαθητών Αθήνας δηλώνει: «Παλεύουμε για σχολείο που να τα δίνει όλα σε όλους! Οχι λίγα σε κάποιους!». Την κινητοποίηση στηρίζει με απόφασή της και η ΟΛΜΕ, που έχει κηρύξει διευκολυντική στάση εργασίας 12.00 - 14.00.
Οι
μαθητές βάζουν στο στόχαστρό τους τις εξαγγελίες της κυβέρνησης για το
Λύκειο και την πρόσβαση στην Ανώτατη Εκπαίδευση, που αναμένεται να
αποτυπωθούν σε νομοθετικές πρωτοβουλίες. Η κυβέρνηση, διατηρώντας την
ουσία των ρυθμίσεων και των εξαγγελιών που δεν πρόλαβε να εφαρμόσει ο
ΣΥΡΙΖΑ, πάει αυτό το έργο ένα βήμα παραπέρα, φέρνοντας το αντίθετο
ακριβώς από αυτό που δίκαια ζητούν οι μαθητές: Ενα σχολείο εξοντωτικό
που και πάλι δεν θα μορφώνει. Πολλαπλές εξετάσεις στο Λύκειο που θα
μετρούν για την πρόσβαση, επαναφορά της «Τράπεζας Θεμάτων», Εθνικό
Απολυτήριο, «βάση του 10», μείωση εισακτέων στα κεντρικά ΑΕΙ και μεγάλος
κόφτης στις μετεγγραφές είναι τα βασικά στοιχεία των κυβερνητικών
εξαγγελιών.
Εχει μια αξία να παρακολουθήσουμε το σκεπτικό με το
οποίο υποστηρίζονται αυτές οι ρυθμίσεις, αλλά και ποια είναι η
πραγματικότητα.
Εργαλεία για πιο σκληρό και ανταγωνιστικό σχολείο
- Ανακοίνωσαν ότι η «Τράπεζα Θεμάτων» θα επανέλθει το 2020 - 2021 για τους μαθητές που θα φοιτούν στην Α' Λυκείου. Η λογική των υποστηρικτών της «Τράπεζας», τόσο όταν εφαρμόστηκε όσο και τώρα, είναι ότι κάνει τις εξετάσεις πιο αντικειμενικές, με θέματα από την ίδια «δεξαμενή» για τους μαθητές σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, ότι ενισχύει το αδιάβλητο των εξετάσεων, ενώ έχουν ακουστεί και επιχειρήματα του τύπου «θα αναγκάζονται οι εκπαιδευτικοί να ολοκληρώνουν όλη την ύλη μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς».
Πράγματι όμως γίνονται πιο αντικειμενικές και δίκαιες οι εξετάσεις όταν τα θέματα αντλούνται για όλους από μια κοινή βάση;
Η
εμπειρία από την εφαρμογή της «Τράπεζας Θεμάτων» πριν από λίγα χρόνια
και η παιδαγωγική πράξη δεν επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο. Η επιλογή θεμάτων
με κλήρωση από μια «Τράπεζα» δεν μπορεί να λάβει υπόψη της π.χ. το
κοινωνικό υπόβαθρο των μαθητών μιας τάξης ή ενός σχολείου σε μια
υποβαθμισμένη συνοικία. Δεν μπορεί ο εκπαιδευτικός της τάξης να επιλέξει
τα κατάλληλα θέματα για τους μαθητές του, ενώ αυτός είναι που γνωρίζει
τι συμβαίνει μέσα στην τάξη του, μπορεί να σταθμίσει τις ανάγκες και
είναι ο πλέον κατάλληλος να κρίνει πού θα ελέγξει τους μαθητές του,
λαμβάνοντας υπόψη την προσπάθεια που έχουν κάνει όλη τη χρονιά. Αρα η
«εξαντικειμενικοποίηση» δεν φέρνει κατ' ανάγκη και πιο δίκαια
αποτελέσματα. Και αν βιαστεί κανείς να πει ότι και στις πανελλαδικές
εξετάσεις τα θέματα είναι κοινά για όλους, θυμίζουμε ότι οι πανελλαδικές
είναι ένας διαγωνισμός για την κατάταξη των υποψηφίων στις θέσεις της
Ανώτατης Εκπαίδευσης, ενώ εδώ συζητάμε για την αξιολόγηση των μαθητών
μέσα στο ίδιο το σχολείο, για την προαγωγή τους από τη μια τάξη στην
άλλη.
Το σίγουρο είναι ότι η «Τράπεζα» φέρνει τυποποίηση, αφού οι
μαθητές καταλήγουν να διαβάζουν έτοιμες λύσεις και απαντήσεις σε θέματα,
χωρίς να εξασκούνται οι ίδιοι στην επίλυση και την ανάπτυξή τους, κάτι
που προφανώς οδηγεί στο να ατροφεί η κριτική τους ικανότητα. Επίσης
βέβαιο είναι ότι η «Τράπεζα» αυξάνει ραγδαία τα φροντιστήρια και
γενικεύει τους ταξικούς φραγμούς στο σχολείο, διαφοροποιεί εντονότερα
τους μαθητές ανάλογα με το πορτοφόλι τους, μέσα στην ίδια την τάξη.
Οσο
για την ολοκλήρωση της ύλης, είναι από υποκριτικό έως αισχρό να
λέγεται, όταν τα σχολεία με ευθύνη της κάθε κυβέρνησης παρουσιάζουν κενά
μέχρι και Γενάρη μήνα! Αν πραγματικά θέλει η κυβέρνηση να ολοκληρώνεται
η ύλη, ας έχει όλους τους εκπαιδευτικούς στα σχολεία από το Σεπτέμβρη.
Αλλιώς, ο εξαναγκασμός για ολοκλήρωση της ύλης οδηγεί σε «πασάλειμμα»,
σε βάρος εκπαιδευτικών και μαθητών, με τραγικά αποτελέσματα και μεγάλα
ποσοστά μαθητών κάτω από τη βάση.
Λύκειο απωθητικό, υποταγμένο στη διαδικασία της πρόσβασης
- Με εργαλείο την «Τράπεζα Θεμάτων», η υπουργός έχει εξαγγείλει ότι για την πρόσβαση στην Ανώτατη Εκπαίδευση θα μετρά, με διαβάθμιση, ο βαθμός των τριών τάξεων του Λυκείου. Κι αυτό κάποιοι πάνε να το εμφανίσουν ως θετικό για τους μαθητές, που δεν θα κρίνονται τάχα από μια «φωτογραφία της στιγμής», όπως οι πανελλαδικές, ενώ «θα ενισχυθεί η αξιοκρατία».
Μήπως,
λοιπόν, οι μαθητές πρέπει να πανηγυρίζουν που θα δίνουν ουσιαστικά
πανελλαδικού τύπου εξετάσεις και στα τρία χρόνια του Λυκείου;
Κάθε
άλλο. Η γιγάντωση της παραπαιδείας και του ανταγωνισμού θα κάνει τις
λαϊκές οικογένειες και τους μαθητές να «κλάψουν». Παραπέρα, η τυποποίηση
που φέρνει η «Τράπεζα», με την εξάπλωσή της και στις τρεις τάξεις,
οδηγεί το Λύκειο να χάνει ακόμα περισσότερο από τον μορφωτικό του ρόλο. Ο
μαθητής θα μπαίνει από νωρίς στη λογική να διαβάζει θέματα και λύσεις
αντί να διαβάζει Μαθηματικά, Φυσική, Αρχαία κ.λπ. Η «ακύρωση» της Γ'
Λυκείου, που ισχύει σήμερα και την οποία επικαλέστηκε τόσο έντονα ο
ΣΥΡΙΖΑ για να φέρει αντίστοιχα μέτρα (μόνο που δεν πρόλαβε και τα φέρνει
τώρα η ΝΔ), θα εξαπλωθεί σε ολόκληρο το Λύκειο. Εξάλλου το έχει δείξει
διαχρονικά η ιστορία των μεταρρυθμίσεων: Οσο περισσότερο το Λύκειο
προσδένεται και υποτάσσεται στην πρόσβαση στην Ανώτατη Εκπαίδευση, τόσο
αυξάνονται η παπαγαλία, το άγχος και η αποστροφή των μαθητών για το
σχολείο, τόσο περισσότερο χάνεται ο μορφωτικός του ρόλος.
- Μετά από όλα αυτά, η κυβέρνηση λέει ότι απώτερος στόχος είναι το Εθνικό Απολυτήριο, κάτι που είχε περιγράψει ως στόχο και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και γενικά το εμφανίζουν ως αναβάθμιση του απολυτηρίου.
Αραγε,
βάζοντας την ταμπέλα «εθνικό» πριν από το απολυτήριο, αυτό παίρνει
μεγαλύτερη αξία; 'Η μήπως του δίνει αξία το ότι για να το αποκτήσεις θα
έχει προηγηθεί ένας εξεταστικός μαραθώνιος;
Η αξία του
απολυτηρίου, όπως και κάθε τίτλου σπουδών, στην πραγματικότητα δεν
κρίνεται τόσο από το τι έχει προηγηθεί για να τον αποκτήσεις όσο από το
τι μπορείς να κάνεις με αυτόν. Με αυτήν την έννοια το απολυτήριο του
Λυκείου, με όποια επίθετα προσπάθησαν και στο παρελθόν και τώρα να το
διανθίσουν, σήμαινε και σημαίνει ότι ο κάτοχός του έχει ολοκληρώσει τη
Γενική Εκπαίδευση. Με τα επιπλέον φίλτρα και τις εξετάσεις το απολυτήριο
δεν αποκτά καμία επιπλέον αξία, απλούστατα γιατί δεν εξασφαλίζει στους
κατόχους του καμία επιπλέον επαγγελματική προοπτική, δεν τους ανοίγει
κανέναν επιπλέον εκπαιδευτικό δρόμο πέραν αυτού της πρόσβασης στα ΑΕΙ,
κάτι που το κάνει και σήμερα βέβαια το απολυτήριο. Αρα για ποια
αναβάθμιση μιλάμε;
Ρυθμίσεις που χτυπούν και τα πανεπιστήμια
- Αναφορικά με τη διαδικασία της πρόσβασης στα ΑΕΙ, ξεχωρίζει από τις κυβερνητικές εξαγγελίες η επαναφορά της «βάσης του 10». Οι υποστηρικτές της ισχυρίζονται ότι τάχα έτσι θα ανέβει το επίπεδο των ΑΕΙ. Λένε χαρακτηριστικά ότι δεν μπορεί να εισάγεται κανείς γράφοντας 5 ή 6 στις εξετάσεις και ότι αυτό αντανακλάται στη συνέχεια στις σπουδές, ενώ αξιοποιούν και τη διαπίστωση πανεπιστημιακών, που πράγματι υπάρχει, ότι το επίπεδο των πρωτοετών φοιτητών με τα χρόνια είναι όλο και χαμηλότερο.
Ας σκεφτούμε, όμως: Είναι πράγματι έτσι; Θα ανεβάσει η «βάση του 10» το επίπεδο των σχολών;
Θυμίζουμε
ότι η «βάση του 10» εφαρμόστηκε για κάποια χρόνια την προηγούμενη
δεκαετία και δεν είχε τέτοια αποτελέσματα. Το μόνο που κατάφερε ήταν να
αδειάσουν δεκάδες Τμήματα, κυρίως επαρχιακά, και να μείνουν για κάποια
χρόνια μερικές χιλιάδες υποψήφιοι εκτός Ανώτατης Εκπαίδευσης.
Αλλά
ας το δούμε και από μια άλλη πλευρά: Αραγε το επίπεδο των ΑΕΙ και των
πρωτοετών τους εξαρτάται από τις πανελλαδικές και το βαθμό τους; Πτώση
του μορφωτικού επιπέδου για τη μεγάλη πλειοψηφία έχουμε διαρκώς και
σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες συνολικά στην Εκπαίδευση. Είναι μια
πορεία χρόνων, για την οποία έχουν ευθύνη μια σειρά παραγόντων, όπως οι
κατευθύνσεις της ΕΕ για στροφή στις «δεξιότητες», τα νέα αναλυτικά
προγράμματα σπουδών, τα βιβλία που εισήχθησαν στα σχολεία από την
προηγούμενη δεκαετία και ακόμα αυτά διδάσκονται κ.ά. Με άλλα λόγια, το
επίπεδο των πρωτοετών κρίνεται από το ίδιο το σχολείο, από το Δημοτικό
μέχρι και το Λύκειο, από το τι και πώς διδάσκεται.
Οι εξετάσεις
αποτιμούν εν μέρει αυτό το επίπεδο, ωστόσο υπεισέρχονται και άλλοι
παράγοντες, όπως ο βαθμός δυσκολίας των θεμάτων, που διαφοροποιείται
σημαντικά από χρονιά σε χρονιά. Είναι χαρακτηριστικές γι' αυτό οι
ανακοινώσεις των Επιστημονικών Ενώσεων των εκπαιδευτικών, που κατά
καιρούς κατακεραυνώνουν πραγματικά τις επιλογές της Κεντρικής Επιτροπής
Εξετάσεων σε κάποια μαθήματα. Ετσι, τη μια χρονιά με εύκολα θέματα και
εφαρμογή της «βάσης του 10» μπορεί να έχουμε π.χ. 10.000 υποψήφιους
εκτός ΑΕΙ, και την άλλη χρονιά με δύσκολα θέματα μπορεί να έχουμε 50.000
εκτός. Ετσι, όμως, πάει περίπατο και η αξιοκρατία που επικαλούνται ότι
θέλουν να υπηρετήσουν. Και τα παιδιά μένουν έρμαια της «κάνουλας» του
βαθμού δυσκολίας και του αριθμού των εισακτέων, κάνοντας το σύστημα
διαρκώς πιο σκληρό σε μια κοινωνία ανταγωνισμού.
Παραπέρα χτύπημα στα δικαιώματα των φοιτητών των λαϊκών οικογενειών
- Επειδή ακριβώς γνωρίζει η κυβέρνηση τις συνέπειες που είχε η «βάση του 10» όταν εφαρμόστηκε, με άδειασμα επαρχιακών Τμημάτων, εξαγγέλλει παράλληλα και νέους φραγμούς στις μετεγγραφές, για να ενισχύσει όπως λέει τα ιδρύματα της επαρχίας και να αποσυμφορήσει αυτά των μεγάλων πόλεων. Το ίδιο επιχείρημα χρησιμοποιεί για τη μείωση των εισακτέων στα κεντρικά πανεπιστήμια. Και είναι σίγουρο ότι οι πανεπιστημιακές διοικήσεις θα «χειροκροτήσουν» τέτοια μέτρα, καθώς πράγματι κάθε χρόνο δέχονται περισσότερους φοιτητές από όσους μπορούν να εκπαιδεύσουν.
Ας σκεφτούμε, όμως: Αυτή είναι η λύση για να λειτουργήσουν σωστά τα πανεπιστήμια;
Καταρχάς
έχει ευθύνη η κυβέρνηση της ΝΔ, όπως και όλες οι προηγούμενες
κυβερνήσεις που διαχρονικά υπηρέτησαν τη λογική της διασποράς Τμημάτων
σε χωριά και κωμοπόλεις, διατηρώντας τέτοια Τμήματα παρά τα δύο μεγάλα
κύματα συγχωνεύσεων («Σχέδιο Αθηνά» και συγχωνεύσεις ΣΥΡΙΖΑ). Η εμπειρία
δείχνει ότι η δημιουργία αυτών των Τμημάτων δεν αποσυμφόρησε τα
κεντρικά Ιδρύματα, αλλά αύξησε την πίεση προς αυτά. Για τον απλούστατο
λόγο ότι η φοιτητική μέριμνα ήταν και παραμένει μηδαμινή, οι εστίες
ελάχιστες και σε κακό χάλι, η σίτιση και οι μετακινήσεις δεν καλύπτονται
πλήρως. Ετσι το κόστος σπουδών σε άλλη πόλη εκτοξεύεται στα ύψη και
δύσκολα μπορούν να το καλύψουν οι λαϊκές οικογένειες.
Λύση λοιπόν
δεν είναι να μπουν νέοι φραγμοί στη δυνατότητα των παιδιών των λαϊκών
οικογενειών να σπουδάσουν, αλλά να τους εξασφαλίζεται αυτή η δυνατότητα.
Λύση είναι να ενισχυθεί, με ευθύνη του κράτους και έκτακτη
χρηματοδότηση, η φοιτητική μέριμνα και όχι να παραδοθεί στους ιδιώτες
και να δίνεται με το σταγονόμετρο, όσο αντέχει η κερδοφορία των λίγων.
Λύση είναι η γενναία χρηματοδότηση των Ιδρυμάτων, για να ενισχύσουν τις
υποδομές τους και να μη στοιβάζονται 50 φοιτητές σε εργαστήρια που
χωρούν 25 και 200 φοιτητές σε αμφιθέατρα που χωρούν 100. Λύση είναι η
πρόσληψη όλου του απαραίτητου διδακτικού, ερευνητικού και λοιπού
επιστημονικού δυναμικού, για να μη γίνεται «κοπτοραπτική» στα
προγράμματα σπουδών με τη λογική «αυτούς έχω, αυτά θα διδάξω». Λύση
είναι η ενίσχυση του διοικητικού προσωπικού, του προσωπικού
καθαριότητας, ο πλήρης εκσυγχρονισμός της μηχανοργάνωσης και των
ηλεκτρονικών υπηρεσιών των πανεπιστημίων. Τέτοια μέτρα θα ήταν
πραγματική ανακούφιση για όλα τα Ιδρύματα, αλλά και για τους φοιτητές
και τις σπουδές τους.
Γ. Σ.
